Pseudomonas, Pseudomonadaceae familyasından tamamı katalaz pozitif, gram negatif, aerobik, polar flagellası ile hareket edebilen çubuk şekilli bakterileri içeren cins. Bilimsel yayınlarla doğrulanmış 254 türü bulunmaktadır.[2] Son derece önemli olan bu cinsin türlerinin bazıları oksidaz pozitif, bazıları oksidaz negatiftir. Bazı türleri insan, hayvan ve bitki patojenidir. Pseudomanas'ları gıdalar için önemli kılan pek çok özelliğe sahiptirler. Bazı türleri proteolitik ve lipolitik aktivite göstermektedir. Aerobik olmaları nedeniyle gıdaların yüzeyinde hızla gelişebilmeleri için gerekli gelişme faktörleri ve vitaminleri sentezleme yeteneğindedirler. Psikrofil, mezofil veya psikrotrof türleri vardır. Özellikle soğukta saklanan et, tavuk eti, yumurta ve deniz ürünlerinin birinci derecede bozulma etmenidirler. Bazı gıda maddeleri üzerinde Pseudomonas fluoresans yeşilimtrak, P. nigrificans siyah, diğer türleri ise kahverengi pigment oluştururlar. Isı ve radyoasyonla kolayca öldürülürler, oksijen olmadığı zaman ve 42° üzerinde üreyemezler ve kurumaya dirençlilikleri zayıftır. Pseudomonas aeruginosa saprofit bir tür olmakla birlikte gastroenterik hastalıklara neden olabilir.

          01. Genel Bilgiler

          Pseudomonadaceae familyasına bağlı Pseudomonas cinsi bakteriler Gram negatif çomaklardır. Bu grupta bulunan P. mallei insan ve hayvanlarda Ruam adı ile bilinen Malleus'un etkenidir. Hastalık etkenleri ve hayvanlarda yaptıkları başlıca hastalıklar aşağıdaki gibidir. P. mallei: Başta tek tırnaklı (at, katır, merkep) hayvanlar olmak üzere, insan, köpek, aslan ve kaplanlarda Malleus veya Ruam infeksiyonuna neden olur. P. aeruginosa: Hayvanlarda mastitis, artiritis, enteritis, pneumonia, peritonitis ve ürogenital sistem infeksiyonlarına neden olur. P. pseudomallei: Yalancı malleus (Melioidozis) hastalığını yapar. Bu hastalık genellikle rodentlerde görülmekle birlikte evcil hayvanlarda ve insanlarda da bildirilmiştir.

          02. Etiyoloji

           Pseudomonas mallei Gram negatif, sporsuz, kapsülsüz, flagellasız, hareketsiz, düz veya hafif eğri çomak şeklindedir. Aerobik veya fakültatif mikroorganizmalardır. Dokulardan yapılan preperatlarda çift ve gruplar halinde bulunmasına karşılık kültürlerde flamentöz formlara rastlanabilir. Etken 22-41 oC' ler arasında üreme yeteneğine sahiptir. 37 oC de 24-48 saat içinde önceleri küçük, yuvarlak, konveks, yarı şeffaf ve sarımsı renkte koloniler oluşturur. Kültür eskidikçe koloni rengi koyu kahverengine dönüşür. Kanlı agarda hemoliz oluşturmaz. Biyokimyasal testlerde oksidaz-katalaz pozitiftir. Jelatini etkilemez, indol , nitrat, H2S, MR , VP , ve sitrat reaksiyonları negatiftir. Glukoz dışındaki karbonhidratları fermente etmez ya da zayıf etkilidir.5 ve 42 oC' lerde üremez. P. mallei'nin protein yapısındaki antijenine karşı hazırlanan antiserumlar bazı bakteriler (A. lignieresi) ile kros reaksiyon vermektedir. Etkenin spesifik bir ekzotoksini yoktur. Isı, ışık ve dezenfektanlara karşı direnci zayıftır. Buyyon ve agar kültürleri oda sıcaklığında 2-3 ay canlı kalabilir. Buna karşın 60 oC de 30 dakikada ölürler. Soğuk, nemli ve karanlık ortamlarda uzun süre canlı kalabilirler. Sulfonamid, aminoglikozit, kloramfenikol, tetrasiklin ve eritromisine duyarlıdır. Pseudomonas aeruginosa sporsuz, polar flagellalı, hareketli, Gram negatif, genellikle kapsülsüz mikroorganizmadır. Kültürlerde bazen ikişerli, ancak çoğunlukla tek tek görülen ince düz, çomaklardır. P. aeruginosa genel besiyerlerinde kolaylıkla ürer. %5 koyun kanlı agarda beta hemoliz oluşturur. Petri kutusu açıldığında üzüm ya da menekşe kokusu alınır. 37 oC de 24 saat sonra iki tip koloni oluşturur. Birinci tip koloniler büyük, düzgün, parlak, nemli ve yaygındır. İkinci tip koloniler daha çok doğal kaynaklardan izole edilen suşlardan meydana gelir. Bunlar küçük, konveks ve düzensiz şekildedir. P. aeruginosa karbonhidratları fermente etmez. Oksidasyon-fermentasyon besiyerinde glukozdan oksidasyon yoluyla asit oluşturur. Oksidaz ve katalaz pozitiftir. TSI agarda (Merck 1.03915)alkali reaksiyon verir gaz oluşturmaz. Suşların çoğu Fluorescence Denitrification (FN) besiyerinde nitrat ve nitritlerden nitrojen gazı oluştururlar. Jelatin, üreaz, ve sitrat pozitif, lizin dekarboksilaz, indol, MR ve VP negatiftir. Bakteriosin üretir (Pyosin). Litik fajları vardır. Onyedi somatik ve 6 flagella (H) antijeni vardır. Ekzotoksinleri vardır. Pseudomonas pseudomallei etkeni birçok özelliği ile malleus etkenine benzer ancak hareketlidir. R den M tipine kadar değişen koloniler oluşturur. Buyyon üzerinde ince bir zar oluşturur. Glukoz, maltoz, sukroz ve mannitolden asit oluşturur. Jelatini etkiler. Oksidaz pozitiftir. Bazı suşları hemolitiktir. Dezenfektanlara dayanıksızdır.

          03. Epidemiyoloji

          Malleus özelikle, tek tırnaklılar (at, katır, merkep), karnivorlar, keçiler, insanlarda görülmektedir. Atlar infekte akıntılarla kontamine su, ot yemlerin sindirim sistemi yoluyla alınmasıya da infeksiyöz damlacıkların solunumu ve vücuttaki yaralara bulaşmasıyla infekte olurlar. Deri lezyonlarındaki akıntıların koşum takımları gibi malzemelere bulaşması ve bunların başka hayvanlar tarafından kullanılması da bulaşma nedenlerindendir. Köpekler ve özellikle hayvanat bahçelerindeki yırtıcı kediler (aslan, kaplan vs) infekte hayvanların etleri ile hastalığı alırlar. Melioidozis insan ve hayvanlarda subtropikal ve tropikal bölgelerde görülen bir hastalıktır. İnsan ve hayvanlarda oportunistik patojendir. Sindirim, solunum ve özellikle çizik ve yaralardan bulaşır.

          04. Hastalık belirtileri

          Malleus özellikle tek tırnaklıların akut ve kronik seyirli bulaşıcı bir hastalığıdır. İnfeksiyon deride, solunum sisteminde ve iç organlarda nodul ve ülserlerin meydana gelmesiyle karekterize olur. Zoonoz bir hastalıktır. P. aeruginosa genellikle sistemik infeksiyonlara neden olmaktadır. Üriner sistem ile ilgili birçok hastalıktan sorumludur. Melioidozis'li hayvanlarda genel olarak yüksek ateş, iştahsızlık, dehidrasyon, depresyon ve kutanöz abseler dikkat çeker.

          05. Laboratuvar Tanısı

          Malleus'ta laboratuvara gözyaşı akıntısı veya göze değdirilen eküvyonlar gönderilir. Ruam şüphesi olan hayvanlardan sadece kan alınır. Otopsi yapmak yasak olduğundan marazi madde gönderilmez. Sadece serolojik ve allerjik testler yapılır. Diğer Pseudomonas infeksiyonlarında çeşitli akıntılar, lezyonlardan alınan eküvyon örnekleri ve organlar gönderilebilir.

          05.01. Bakteriyoskopi Laboratuvara gönderilen materyallerden sürme preparatlar yapılarak Giemsa ve Gramla boyanarak etken aranır. Ancak kesin tanı için yetersizdir

          05.02. Kültür Etken izolasyonu için örneklerden kanlı agar (Merck 1.10886), serumlu agar ve nutrient agara (Merck 1.05450) ekimler yapılabilir. 37 oC' de 24-48 inkubasyon yeterlidir.

          05.03. Hayvan Deneyi P. mallei için kobaylardan yararlanılır. Saf kolonilerden hazırlanarak erkek kobaylara verilen etkenler hayvanlarda iki hafta içinde orşitis oluşmasına neden olurlar (Strauss reaksiyonu).

          05.04.Serolojik Testler Malleus'un tanısı için aglutinasyon, komplement fiksasyon, indirek hemaglutinasyon indirek fluoresan antikor testi ve ELISA tekniklerinden yararlanılır. Diğer Pseudomonas'lardan ileri gelen infeksiyonlar da benzer testlerden yararlanılmaktadır.

          05.05. Alerjik Testler Malleus'un tanısında Mallein testi en fazla başvurulan alerjik tarama testidir. Test intradermal, subkutan, intrapalpebral ya da oftalmik olarak uygulanabilir. Türkiye'de intradermal mallein uygulanmaktadır..

          06. Tedavi

          Malleus'ta tedavi uygulanmaz. Hayvanlar Ruam savaş yönetmeliğine göre itlaf edilir.Diğer Pseudomonas infeksiyonlarında etkili antibiyotiklerden yararlanılır.

          07. Korunma

          Malleus için portör muayenesi yapılarak hastalar ayıklanır. Barınaklar dezenfekte edilir. Hazırlayıcı faktörler giderilir. P. aeruginosa infeksiyonları için ölü ve toksoid aşılar geliştirilmiştir.

          08. Kullanılan Besiyerleri

          08.01. Kanlı Agar (Merck 1.10886)

          08.02. Nutrient Agar (Merck 1.05450) Dehidre besiyeri 20 g/l konsantrasyonda destile su içinde gerekirse ısıtılarak eritilir ve otoklavda 121 oC 'da 15 dakika sterilize edilir. 500 g olan bir kutu besiyeri ile 12,5 ml/petri kutusu hesabı ile 2000 petri kutusu hazırlanabilir.

          08.03. Triple Sugar Iron Agar (Merck 1.03915)

          6,5 g dehidre Triple Sugar Iron Agar besiyeri 100 ml destile suya ilave edilir, kaynar su banyosunda 5-10 dakika tutularak ve sürekli karıştırılarak besiyerinin iyice erimesi sağlanır. Besiyeri sıvı halde iken standart 16x160 mm tüplere 7' şer ml olarak dağıtılır, ve tüpler 121 oC' da 15 dakika sterilize edilir. Otoklav çıkışında besiyeri henüz sıvı iken tüpler 1- 1,5 cm yüksekliğinde bir çubuğa yatırılır. Bu şekilde tüpün dibinde 2-2,5 cm yüksekliğinde bir besiyeri kalınlığı olmalıdır. Tüpler bu şekilde bekletilir, besiyeri katılaştıktan sonra tüpler strech filim ile sarılarak buzdolabının alt gözünde 2 aya kadar depolanır. Bu besiyerinin yasal yöntemle hazırlanmasında önce sterilizasyon sonra tüplere dağıtma vardır. Ancak yukarıda verilen yönteme göre besiyerinin önce tüplere dağıtılıp sonra sterilizasyonu tartışmasız bir şekilde daha güvenli ve daha kolaydır. 500 g olan 1 kutu dehidre besiyeri ile her tüpte 7 ml olmak üzere 1098 identifikasyon tüpü hazırlanır.